slownikekonomiczny.pl

Teoria gier (Mikroekonomia)

Teoria gier jest fascynującym i wszechstronnym narzędziem analizy w mikroekonomii, które pozwala na zrozumienie interakcji między racjonalnymi uczestnikami (graczami), którzy podejmują decyzje w sytuacjach strategicznych. Znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach, od ekonomii i zarządzania po nauki polityczne, psychologię, a nawet biologię ewolucyjną. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej, czym jest teoria gier, jakie są jej podstawowe założenia, rodzaje gier oraz jakie ma zastosowania w praktyce ekonomicznej.

Podstawy teorii gier

Teoria gier bada, w jaki sposób uczestnicy (gracze) podejmują decyzje w sytuacjach, gdzie wynik ich decyzji zależy nie tylko od ich własnych wyborów, ale również od decyzji podjętych przez innych uczestników. Gracze w teorii gier mogą być ludźmi, firmami, państwami czy dowolnymi innymi podmiotami zdolnymi do podejmowania decyzji. Centralnym pojęciem w teorii gier jest strategia, czyli plan działania określający, jak gracz będzie reagował w każdej możliwej sytuacji. Innym kluczowym elementem jest payoff (wynik), który reprezentuje wartość zysku lub straty dla gracza, wynikającą z przyjętej strategii w kontekście strategii przyjętych przez innych graczy.

Teoria gier dzieli się na dwie główne kategorie: gry kooperacyjne i gry niekooperacyjne. Gry kooperacyjne skupiają się na analizie, jak grupy graczy mogą współpracować, aby osiągnąć wspólne cele, podczas gdy gry niekooperacyjne koncentrują się na interakcjach, gdzie każdy gracz działa niezależnie, dążąc do maksymalizacji własnego zysku. W ramach tych kategorii istnieje wiele różnych rodzajów gier, takich jak gry o sumie zerowej, gry sekwencyjne, gry symultaniczne, gry o sumie niezerowej i wiele innych.

Rodzaje gier i przykłady

Gry o sumie zerowej

Gry o sumie zerowej to takie, w których zysk jednego gracza jest równy stracie drugiego. Innymi słowy, suma zysków i strat wszystkich graczy w grze wynosi zero. Klasycznym przykładem gry o sumie zerowej jest gra w papier, kamień, nożyce, gdzie wygrana jednego gracza jest bezpośrednią stratą dla drugiego.

Gry niekooperacyjne

Gry niekooperacyjne to gry, w których gracze podejmują decyzje niezależnie, bez możliwości zawierania wiążących umów. Przykładem takiej gry jest dylemat więźnia, w którym dwóch przestępców jest przesłuchiwanych w oddzielnych celach i muszą zdecydować, czy zdradzić wspólnika, czy też zachować milczenie. Decyzje, które podejmują, wpływają na ich ostateczne wyroki.

Gry kooperacyjne

W grach kooperacyjnych gracze mogą tworzyć sojusze, negocjować i zawierać umowy, aby osiągnąć lepsze wyniki. Przykładem może być sytuacja, w której kilka firm decyduje się na współpracę w celu ustalenia cen swoich produktów, aby maksymalizować łączne zyski, zamiast konkurować ze sobą.

Zastosowania teorii gier

Teoria gier znajduje szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach. W ekonomii pomaga zrozumieć, jak podejmowane są decyzje w warunkach konkurencji i współpracy, jak kształtują się rynki, a także w jaki sposób negocjacje i aukcje mogą być optymalizowane. W zarządzaniu pomaga w planowaniu strategicznym i podejmowaniu decyzji korporacyjnych. W naukach politycznych teoria gier może być używana do analizy konfliktów, wyborów politycznych i formowania sojuszy. W psychologii i socjologii pozwala badać zachowania grupowe i decyzje jednostek w kontekście społecznym.

Podsumowując, teoria gier dostarcza potężnych narzędzi do analizy i zrozumienia złożonych interakcji między racjonalnymi decydentami w różnorodnych sytuacjach. Jej uniwersalność i elastyczność sprawiają, że jest nieocenionym zasobem wiedzy w wielu dziedzinach nauki i praktyki gospodarczej.