slownikekonomiczny.pl

Model IS-LM (Makroekonomia)

Model IS-LM to jedno z fundamentalnych narzędzi analizy w makroekonomii, które pozwala na zrozumienie interakcji między rynkiem dóbr i usług oraz rynkiem pieniężnym. Został on opracowany niezależnie przez Johna R. Hicksa i Alvin Hansen w latach 30. XX wieku, na podstawie teorii ogólnej Johna Maynarda Keynesa. Model ten pozwala na analizę wpływu różnych czynników, takich jak polityka fiskalna i monetarna, na poziom dochodu narodowego i stopy procentowe. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej, czym jest model IS-LM, jakie są jego założenia oraz jak jest wykorzystywany w analizie makroekonomicznej.

Założenia modelu IS-LM

Model IS-LM opiera się na kilku kluczowych założeniach, które umożliwiają jego analizę. Przede wszystkim, zakłada się, że analizowany jest krótki okres, w którym poziom produkcji (a co za tym idzie, dochodu narodowego) jest elastyczny i może się zmieniać w odpowiedzi na zmiany w popycie agregatnym. Innym ważnym założeniem jest to, że ceny są stałe, co oznacza, że model nie bierze pod uwagę inflacji. Ponadto, model zakłada pełne wykorzystanie zasobów produkcyjnych, co w praktyce oznacza, że analizuje sytuacje bliskie pełnemu zatrudnieniu.

Model IS-LM składa się z dwóch głównych części: krzywej IS (Investment-Savings, Inwestycje-Oszczędności) oraz krzywej LM (Liquidity preference-Money supply, Preferencje płynności-Podaż pieniądza). Krzywa IS przedstawia równowagę na rynku dóbr i usług, gdzie poziom produkcji jest równy sumie popytu na konsumpcję, inwestycje oraz wydatki rządowe, pomniejszonej o eksport netto. Z kolei krzywa LM reprezentuje równowagę na rynku pieniężnym, gdzie popyt na pieniądz do celów transakcyjnych i spekulacyjnych jest równy jego podaży.

Analiza modelu IS-LM

Model IS-LM pozwala na analizę wpływu polityki fiskalnej i monetarnej na gospodarkę. Polityka fiskalna, czyli zmiany w wydatkach rządowych i poziomie opodatkowania, wpływa na krzywą IS. Zwiększenie wydatków rządowych lub obniżenie podatków przesuwa krzywą IS w prawo, co oznacza wzrost popytu agregatnego i w konsekwencji wzrost produkcji i dochodu narodowego. Z drugiej strony, polityka monetarna, czyli zmiany w podaży pieniądza, wpływa na krzywą LM. Zwiększenie podaży pieniądza przesuwa krzywą LM w dół, co prowadzi do spadku stopy procentowej i wzrostu inwestycji, co również stymuluje wzrost produkcji.

Model IS-LM pozwala również na zrozumienie interakcji między polityką fiskalną a monetarną. Na przykład, ekspansywna polityka fiskalna może prowadzić do wzrostu stopy procentowej, co z kolei może ograniczyć wzrost inwestycji prywatnych – jest to tzw. efekt wypierania. Z drugiej strony, ekspansywna polityka monetarna, obniżając stopy procentowe, może wspierać wzrost gospodarczy nawet w obliczu restrykcyjnej polityki fiskalnej.

Warto jednak pamiętać, że model IS-LM ma swoje ograniczenia. Przede wszystkim, zakłada on stałość cen, co oznacza, że nie bierze pod uwagę możliwych efektów inflacyjnych różnych polityk. Ponadto, model ten najlepiej sprawdza się w analizie krótkookresowej, podczas gdy w dłuższym okresie konieczne jest uwzględnienie innych czynników, takich jak wzrost produktywności czy zmiany demograficzne.

Podsumowując, model IS-LM jest cennym narzędziem w rękach ekonomistów, pozwalającym na zrozumienie podstawowych mechanizmów działania gospodarki. Mimo swoich ograniczeń, nadal jest szeroko wykorzystywany zarówno w nauczaniu akademickim, jak i w praktycznej analizie ekonomicznej.